OS D´ABAIXO

Os d’Abaixo apareceron no ano 2010 co obxectivo de promover e animar bailes e festas tradicionais na contorna de Compostela. O seu repertorio recolle algunhas das pezas populares máis coñecidas da música galega xunto con novas achegas de fontes tradicionais ou de nova composición.

Os dabiao son:

Richi Marín – percusión

Santi Cribeiro – acordeón

Gon Goás – guitarra e coros

Xacobe Varela – gaita, bouzouki e voz

Roberto Rama – gaita e saxo

Quim Farinha – violín


Somos a pedra (2021)

Disco gravado en directo nos estudios da Escola da Rúa polo grande Manolo Dourado, experto en capturar a música viva e crear un delicioso banquete auditivo.



"Neste novo traballo, ademais das músicas tradicionais que amamos, agasallaremos os vosos ouvidos cunha boa cantidade de temas propios e con algunha que outra letra de carácter combativo (pódesmo crer, Pepe)".

Temas no disco:

Desde o alto, Valxe, Passei pola tua porta, Muinheira do Verdelhinho, Somos a pedra, Valszurca para Duir, A croa, Carvalheirinha escura, Ghotas de Tabasco en Herbon, Dos Vilares

 

Pasei pola túa porta

https://youtu.be/T4IDybMVNNY

 

Carvalheirinha escura

https://www.youtube.com/watch?v=QPD8XmlPjQ4


VALXE

(gravado en confinamento)

https://www.youtube.com/watch?v=Wgx7BePA_ug




SOMOS A PEDRA

"Peça musical baseada numha recolhida de Alan Lómax na Serra de Faramontaos, província de Ourense, a Antonio Pazos e outros canteiros anónimos no ano 1952 enquanto faziam o seu trabalho." 
 

Quixera ser dos páxaros (2017)

O segundo disco, primeiro de estudio, da bamda está composto por temas inéditos provintes dun grande traballo de é investigación.

Un disco éste máis intimista onde o compoñente estético ten moito peso, tanto na coidada selección de letras como no deseño gráfico e a fotografía.

Deseño de Nébeda Conbe






No disco, cada un dos temas ven acompañado dunha detallada descripción que axuda a
comprender o traballo de pesquisa do repertorio.

1. ESPADELADA DE SOLVEIRA
No inverno de 1952 chegaba a Galicia a parella formada por Alan Lomax, un home estadounidense de arredor de 37 anos, e Jeanette Bell, a súa axudante inglesa. Vixiados constantemente pola Garda Civil enfrontábanse a malos camiños, hospedábanse en aldeas sen
electricidade e sen auga e sufrían o frío. A súa intención non era espiar o réxime franquista. Viñan recoller cancións.
Unha vez no noso país, e logo de contactar co Museo de Pontevedra e outros coñecedores da nosa tradición musical, comezaron unha viaxe que os levaría por once localidades, entre elas Solveira, ao pé da cidade de Ourense, onde Pura Carreiro lles cantou estas Coplas de espadalar.
As espadeladas, segundo Casto Sampedro son os cantos de labor que se oyen generalmente en la animadísima operación de espadillar el lino; a ella concurren también los mozos del lugar. Se celebra de noche y se turna la obligación de asistir gratis. (Casto Sampedro. Notas as recolleitas da súa colección).
Moitos cantares galegos son de orixe feminina, asociados con frecuencia as labouras da vida coti . O protagonismo da muller no folclore galego importante, fundamental, á é un papel que ata hai pouco non foi recoñecido dabondo. Para mostra da súa importancia ao longo da historia, atención ao que escrebia frei Martin Sarmiento ao redor do 1745: "He observado que en Galicia
las mujeres no sólo son poetisas sino músicas naturales. Generalmente hablando, así en Castilla como en Portugal y en otras provincias, los hombres son los que componen las coplas e inventan los tonos o aires y así se vé que en este género de coplas populares hablan los hombres con las mujeres o para amarlas o para satirizarlas. En Galicia es al contrario. En la mayor parte de las coplas gallegas hablan las mujeres con los hombres; y es porque ellas son las que componen las coplas, sin artificio alguno, y ellas mismas inventan los tonos o aires a que las han de cantar, sin tener idea del arte músico." [Sarmiento.- Memorias para la historia de la poesía y poetas españoles]

Os d'Abaixo - Espadelada de Solveira(2016)

https://www.youtube.com/watch?v=_rIqKPNGumg

 https://www.youtube.com/watch?v=_rIqKPNGumg


2. LEMOS-RIBADAVIA
Esta peza está composta pola Foliada do Val de Lemos e a Cabalgata de Ribadavia. a Foliada é unha versión instrumental da interpretación do Coro Cantigas e Aturuxos de Lugo, gravada nun disco de pizarra de gramófono arredor de 1930 que actualmente está en forma de rexistro sonoro musical na Biblioteca Digital Hispánica.
A Cabalgata de Ribadavia aparece no Cancioneiro Musical de Galicia de Casto Sampedro, e a súa execución, segundo anota D. Casto, era una costumbre de tiempo inmemorial en la villa de Ribadavia, que celebraba sus fiestas con farsas o comedias públicas; entre ellas figuraba la de la Becha, que parece representaba la lucha y victoria de San Jorge sobre el dragón infernal. Cando a recolleu Sampedro era interpretada polo gaiteiro Chinto da Costeira. Parece ser que tamén se tocaba nas festas do Entroido.

3. QUIXERA SER DOS PAXAROS
En 1943 fundouse o Intituto Español de Musicoloxía (IEM). A súa Sección de Folklore convocou durante anos concursos e misións co obxecto de conservar o cancioneiro popular, chegando a coleccionar máis de 20.000 melodías, copiadas en papel, recollidas entre 1944 e 1960 por 47 investigadores en diversas partes do Estado. Estes fondos atópanse na actualidade no Fondo de Música Tradicional da Institució Milà i Fontanals (CSIC-IMF) de Barcelona, e desde 2015 parte deles pódense consultar no seu portal web.
Pedro Echevarría Bravo (Burgos, 1905 - Madrid, 1990) foi director da Banda de Música de Santiago entre 1955-1965 e participou neste proxecto traballando en Galicia durante sete campañas, entre aos anos 1954 e 1960. Deixou unha inmensa recolleita de música tradicional galega, da que provén esta peza que escoitou en Ferrol en 1954, e foi cantada por Antonia Cachazo Faraldo, de 65 anos, quien se la oyó a su madre.
Nestas recolleitas adoita aparecer únicamente unha primeira copla co seu retrouso. O resto das coplas tomámolas do Cancionero de Pérez Ballesteros. José Pérez Ballesteros naceu en Santiago de Compostela en 1833 e faleceu na Coruña en 1918. Foi un escritor en galego e castelán, e un investigador do folclore galego, considerado como un dos Precursores. Foi cofundador da sociedade "El Folklore Gallego" en 1884, que presidiu Emilia Pardo Bazán.
Ballesteros foi un dos asiduos dos faladoiros da coruñesa Cova Céltica e tamén un dos corenta membros fundadores da Real Academia Galega. Publicou en 1886 o Cancionero Popular Gallego y en particular de la provincia de La Coruña, con textos de coplas populares da época.

4. MAZURCAS DOS CAMPANEIROS
Os bailes agarrados son bailes que, a diferenza dos máis tradicionais como a xota ou a muiñeira, se executan en parella. Na súa orixe proceden de fóra de Galicia, e requiren contacto físico, de aí o seu gran éxito entre as clases populares cando chegaron da man das bandas de música, a partir de mediados do XIX. As bandas xeraron cambios no tipo de repertorio interpretado polos gaiteiros, que recollían as pezas de moda que estas agrupacións interpretaban, introducindo no noso folclore diversos ritmos de fóra que rapidamente foron galeguizados (valses, polcas, mazurcas, rumbas...).
A introdución dos agarrados supuxo tamén un certo escándalo, sobre todo entre as autoridades eclesiásticas que vían neste tipo de bailes un atentado á moralidade. A principios do século XX en numerosos lugares de Galicia o clero negábase a confesar aos fregueses que bailaban o valse ou a polca. A pesares disto, non houbo durante decenios compositor nin grupo tradicional
galego que non levara mazurcas no seu repertorio. Estas son as dos Campaneiros, gaiteiros compositores, creadores de tradición.

5. ALALÁ LUGUÉS
Outra peza da colección de Pedro Echevarría para o Intituto Español de Musicoloxía. Neste caso o informante foi Francisco Méndez Rodríguez, director da Banda Municipal de Lugo nos anos 50 quen, como indica a partitura orixinal, se la oyó a unos viejos de la aldea. A letra, agás a primeira copla que é orixinal, collímola do Cancionero Popular Gallego de Pérez Ballesteros.

6. MUIÑEIRAS DO XIX
Na segunda metade do XIX púxose moi de moda entre as clases acomodadas ter un piano na casa para que os membros da familia interpretaran obras diversas. A música impresa para piano proliferou dun xeito nunca visto e tiveron grande éxito as transcricións de temas populares “regionales”, ao abeiro do nacionalismo musical que imperaba en toda Europa.
N s atopamos d as alfaias perdidas en d as colecci ns dos fondos ó ú ú ó da Biblioteca Nacional de España, na web da Biblioteca Digital Hispánica (BDH). Son dúas muiñeiras antigas de orixe popular, posiblemente retocadas polos músicos que participaron na recolleita ou na edición para piano. A primeira foi transcrita por Modesto e Vicente Romero e editada en 1911. A segunda,
transcrita por Rafael Taboada e editada en 1883. Agora, cento e pico anos despois de ser impresas, voltan á casa nesta nosa versión.

7. MANEO DE MONTEMAIOR
Cando cadra, a xente do mundo máis tradicional colabora connosco para achegarnos pezas e recollidas que despois pasan a formar parte do repertorio. Neste caso, Xermán de Couso fíxonos chegar este fermoso maneo procedente de Sta. Margarida-Montemaior (A Laracha), ao que lle achegamos unha parte instrumental composta por nós.

8. MAZURCA DO PIAMONTE
Nos primeiros anos 80, o grupo folc italiano La Ciapa Rusa visitou Galiza en varias ocasións. Esta peza foi interpretada no Festival de Pardiñas (Guitiriz) e escoitada polo noso acordeonista cando era un rapaz. Moitos anos despois, buscando novo repertorio para este disco, levouna ao ensaio dos d’Abaixo, convencido de que era unha mazurca galega. Logo de tocala, ensaiala e
facerlle unha parte nova para o medio, soubemos da procedencia piamontesa da mazurca, e así quedou. Isto é un bo exemplo de como funciona a tradición oral e como viaxan as pezas dunhas tradicións a outras.

9. FOLIADA DE NEGREIRA
No 66 cabodano do pasamento de Castelao, dous membros dos d’Abaixo recibiron a encarga de facer unha versión desta peza, ao parecer moi querida por el. Ese dia cantámola no Panteón de Galegos Ilustres en San Domingos de Bonaval, pensando con todo o cariño que pensaría Castelao se a chega a ter escoitado.

10. PENLAS E ESPADAS
A festa da Coca de Redondela é unha celebración de orixe pagá que ten lugar o día do Corpus Christi. A orixe desta celebración radica na lenda da Coca, un ser da mitoloxía galega que vive nas augas do mar ou dos ríos. A razón da celebración é a derrota deste animal mitolóxico a mans dos mariñeiros de Redondela. Así, para conmemorar esta vitoria, realízanse representacións tanto do propio animal coma da batalla na que a Coca foi derrotada, nas que se baila a Danza das Espadas. Os mozos que comezan a danzar coas súas armas arredor do animal morto após de derrotalo, ao tempo que realizan o baile das Penlas, que representa a
celebración das doncelas liberadas ó das fauces do dragón.
As Penlas son cativas vestidas cun vestido branco, abundantes encaixes e unhas ás de anxo, que son levadas na procesión e bailan sobre os ombreiros dunhas mulleres fortes do gremio das panadeiras, chamadas burras.
Varias destas danzas aparecen no Cancioneiro Musical de Galicia, e nós interpretamos unha combinación de dúas Redondela, onde esta tradición non se interrompíu nunca ao longo do tempo e seguen a bailarse hoxe en dia,. Segundo o seu colleitador, D. Casto Sampedro, a de Redondela é la danza de espadas más importante y la menos impura de todas las recogidas.
Desde tempo inmemorial, la danza es ejecutada por veinticuatro marineros en el día de Corpus, siempre los mismos salvo salvo las bajas de ausencia, imposibilidad o muerte. Algún Maestro la dirigió más de medio siglo. Usaban espadas auténticas y antiguas que se guardaban en el Concejo, sujetas con unas cintas a las muñecas, y en las manos sendos pares de castañuelas; pero un día de Corpus y en plena procesión, se armo una disputa en medio del mismo puente de Villavieja, sobre el lugar que se correspondía a San Juan, y fué tal la refriega, que el Santo se fué al río, y hubo que recogerlo con un brazo de menos; por lo que el previsor alcalde que presidía, tomo la providencia, entre otras, de sustituir las espadas de acero por otras e madera pintada que aún se usan hoy. Casto Sampedro. Notas á recollida

11. TORNA OS BOIS
Esta é unha versión dun arrorró recollido por Xabier Blanco serve para pechar este disco con voces, piano, violino barítono e a participación dun merlo de Samarugo-Vilalba. Unha chiscada de ollo fóra do estilo habitual do grupo como despedida.

DISCOGRAFIA PREVIA:


AO VIVO EN LORIENT (2014)

Gravado ao vivo na carpa de Galiza no Festival Intercéltico de Lorient (Bretaña) os días 9 e 10 de agosto de 2013, agás a peza Non cho creo PP, gravada en SonNatural (Angueira de Castro – Rois) en outubro de 2013.

Técnico de son ao vivo: David Rey

Técnico de SonNatural: Xabier Olite

Mesturado e masterizado por Xabier Olite e Xosé Ramón Vázquez en SonNatural

Fotos: Gwenaëlle Deniau (Lorient) e Juan Luis Rúa (Praza da Quintana)

Deseño gráfico: realización de G. Vilas, idea gráfica de Quim Farinha



Chouteira do Lérez - Os d'Abaixo (2012)

https://www.youtube.com/watch?v=tpEFGjfdG8Q

 https://www.youtube.com/watch?v=tpEFGjfdG8Q

Máis información sobre o grupo en : www.osdabaixo.com